A gdyby tak to uczniowie mieli ułożyć swój wymarzony spis lektur? Oto przed Wami, drodzy Czytelnicy, propozycje dwóch uczennic klasy 2ag – Karoliny Wojtuś i Marii Smoczkiewicz. Czy ich wybory pokrywają się z Waszymi? Poczytajcie…

 KLASA I:

STAROŻYTNOŚĆ

KAROLINA:

• Sofokles „Król Edyp” oraz „Antygona” (tragedie uznane już w antycznej Grecji; wątek walki z fatum – „Król Edyp” – oraz walki prawa ludzkiego i prawa bożego – „Antygona”; obrazują archetypy postaci tragicznych i świetnie definiują wybór tragiczny)
• Henryk Sienkiewicz „Quo vadis” (przykład powieści panoramicznej pokazującej przemianę wewnętrzną bohatera i przemianę świata w ogóle)

MARIA:

1.KRÓL EDYP-SOFOKLES

Uznałam, że zostawię ten utwór, ponieważ łatwo się go czyta i przedstawia on idealny przykład bohatera tragicznego.

2.SONG OF ACHILLES-MADELINE MILLER

Niedawno natrafiłam na ten utwór i po przeczytaniu pierwszych trzech rozdziałów już wiedziałam, że musi się znaleźć na tej liście. Jest to poruszająca powieść, pod koniec której histerycznie płakałam w poduszkę. (Nie byłam pewna wpisać tę książkę do kategorii antyku, czy czasów współczesnych)

3.SAPHO-wybrane wiersze

Jeśli mam być szczera, to wydaje mi się, że nieuwzględnienie na liście poetki nazywanej za swoich czasów “Dziesiątą Muzą” byłoby poważnym błędem. Zarówno poezja Safony, jak i ona sama, są bliskie mojemu sercu i chyba nie wybaczyłabym sobie, gdybym jej tutaj nie umieściła.

4.MITOLOGIA NORDYCKA-NEIL GEIMAN

Wydaje mi się, że bliższe zapoznanie się z mitologią nordycką byłoby dobrą odskocznią od omawianej w każdej szkole mitologii greckiej. Ta książka zawiera w sobie omówienie głównych bogów i bożków oraz mit o początku świata, tak ważny dla ludów nordyckich.

5.HORACY-WYBRANE UTWORY

Zostawiłam Horacego nie tylko dlatego, że podobały mi się jego dzieła analizowane na lekcjach, ale także dlatego, że zawierają one w sobie wiele cennych refleksji i są bardzo wartościowe.

6.BIBLIA (WYBRANE FRAGMENTY)

Pomimo mojej niechęci do utworów biblijnych, postanowiłam zostawić je w spisie lektur, ponieważ są one bardzo ważne i oswajają czytelnika z językiem biblijnym i sposobami interpretacji.

ŚREDNIOWIECZE:

KAROLINA:

• Joseph Bédier „Dzieje Tristana i Izoldy” (wątek nieszczęśliwej miłości, fantastyczny, rycerski; jeden z nielicznych romansów rycerskich)
• Autor nieznany „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” (motyw memento mori oraz danse macabre)
• Alighieri Dante „Boska komedia” (wątki fantastyczne, motyw wiary i pokuty w piekle; dzieło ikoniczne – często artyści nawiązują do niego w swych dziełach)

MARIA:

1.BOSKA KOMEDIA-DANTE ALIGHIERI

Jest to bardzo ważne, przełomowe dzieło będące inspiracją dla wielu współczesnych twórców kultury, odniesienia do tego poematu znajdziemy m.in. w serialach (“American Horror Story”),  a nawet kreskówkach (“Po Drugiej Stronie Muru”), które każdy powinien znać.

2.LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI

Uznałam, że „Lament świętokrzyski” powinien zostać, głównie z powodu wrażenia, jakie na mnie wywarł po przeczytaniu go po raz pierwszy.

3.BOGURODZICA

Mam wrażenie, że tego wyboru nawet nie muszę wyjaśniać.  Oprócz znaczenia historycznego tej pieśni, ma ono także walory estetyczne: samo w sobie jest piękne.

4.TRISTAN I IZOLDA-JOSEPH BEDIER

Natrafiłam jakiś czas temu na streszczenie tego utworu na YouTubie i tak mi się spodobało, że skusiłam się i chwyciłam za książkę. Wydaje mi się, że taki utwór byłby dobrą odskocznią od tematów religijnych, królujących w czasach średniowiecznych.

RENESANS:

KAROLINA:

• Mikołaj Rej „Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem” (polemika z bezkrytycznym przyjęciem ideologii kościelnej przez średniowiecze; aspekt skupienia się na problemach przyziemnych w kontraście ze średniowieczną walką nieba i zła ziemskiego)
• William Szekspir „Makbet” * oraz „Hamlet” * (uznane na całym świecie dzieła; wątki szaleństwa, moralności, pogoni za władzą)
• William Szekspir „Sen nocy letniej” (wątki fantastyczne, mezalians, mieszczaństwo i arystokracja)

MARIA:

1.HAMLET+MAKBET- WILLIAM SHAKESPEARE

Zdecydowałam się dodać „Hamleta”, ponieważ uważam, że jest on tak samo ważny jak „Makbet”, jeśli nie ważniejszy od niego.

2.TRENY-JAN KOCHANOWSKI

Szczerze mówiąc, nie jestem wielką wielbicielką „Trenów”, jednakże są one bardzo ważne dla literatury polskiej, więc uznałam, że zostawię je na liście.

3.SOKÓŁ-GIOVANNI  BOCCIACCIO

Jest to nowela łatwa do przyswojenia i przyjemna w czytaniu, nic w niej nie sprawiło, że marzyłam o usunięciu jej z podstawy programowej.

BAROK:

KAROLINA:

• Wacław Potocki „Wojna Chocimska” (wątek heroicznej walki i patriotyzmu; jest dobrym przykładem dumy sarmackiej)
• Molier „Don Juan” (komedia wykpiwająca archetyp uwodziciela; funkcja moralizatorska)

MARIA:

1.ŚWIĘTOSZEK-Jean-Baptiste Poquelin

Po przeczytaniu “Skąpca” postanowiłam przeczytać “Świętoszka” i wydaje mi się, że jest on równie ważny i jak najbardziej powinien znajdować się na liście lektur.

2.Don Kichot -Miguel de Cervantes.

Dzieło niezmiernie ważne dla literatury barokowej i jest to zdumiewające, że nie jest omawiane na lekcjach języka polskiego.

OŚWIECENIE:

KAROLINA:

• Wolter „Kandyd” (przykład oświeceniowej powiastki filozoficznej; krytyka filozofii Gottfrieda Wilhelma Leibniza)
• Ignacy Krasicki „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” (polemika z barokowym romansem; połączenie powieści utopijnej i satyryczno-obyczajowej; pierwsza polska powieść)

KLASA II:

ROMANTYZM:

KAROLINA:

• Juliusz Słowacki „Fantazy” (aspekt zakłamania polskich warstw arystokratycznych; wątek fałszywej miłości; hołd bohaterom powstania listopadowego)
• Johann von Goethe „Cierpienia młodego Wertera” * (dzieło ikoniczne i inspiracja wielu dzieł romantycznych; wątek poczucia alienacji w społeczeństwie, nieszczęśliwej miłości i samobójstwa)
• Adam Mickiewicz „Konrad Wallenrod” (problematyka pozornej kolaboracji
  z systemem opresji; pytanie „czy cel uświęca środki”, motyw prometejski; wątek bezwarunkowej miłości do ojczyzny i poświęcenia dlań honoru)
• Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz” * (epopeja narodowa – dzieło znane przez wszystkich Polaków; wątek sporu, patriotyzmu)
• Zygmunt Krasiński „Nie-Boska komedia” (obraz poety i nieszczęśliwej miłości; wątek stania się tak samo moralnie zatrutym jak system opresji, z którym walczymy; dualizm społeczeństwa)

MARIA:

1.DUMA I UPRZEDZENIE-JANE AUSTEN

Zakochałam się w twórczości Jane Austen w gimnazjum. Sposób, w jaki pisze, jest niesamowity. Szczerze mówiąc, chętnie dodałabym tu jeszcze “Emmę”. Zarówno ona, jak i “Duma i uprzedzenie” to klasyki literatury amerykańskiej mające wiele adaptacji filmowych, o których w polskiej szkole nie mówi się w ogóle.

2.EMILY DICKINSON-WYBRANE WIERSZE

Postanowiłam dodać Dickinson do tej listy, ponieważ mam pewną słabość do jej twórczości. Pomimo swojej nietypowej natury, Emily Dickinson była świetną poetką.

3.EDGAR ALLAN POE-WYBRANE WIERSZE

Zdaję sobie sprawę, że Edgar Allan Poe ma taką samą reputację wśród amerykańskich studentów, jak Ernest Hemingway wśród polskich uczniów, pomimo tego obaj mężczyźni byli niezmiernie utalentowani i powinni być znani przez polską młodzież.

4.MAŁE KOBIETKI- LOUISA MAY ALCOTT

Po obejrzeniu najnowszej adaptacji filmowej “Małych kobietek” w kinie postanowiłam przeczytać książkę i pokochałam ją jeszcze bardziej niż film. Jest ona absolutnie niesamowita i polskiemu zbiorowi lektur zdecydowanie brakuje silnej żeńskiej protagonistki, jaką jest Joe.

5.PORTRET DORIANA GREYA-OSCAR WILDE

Postanowiłam dodać tę książkę, bazując się na odczuciach, jakie towarzyszyły mi podczas jej czytania. Bardzo często wracam do niej myślami. „Portret Doriana Greya” jest wspaniałym dziełem i zrobiłabym wszystko, aby móc jeszcze raz przeczytać ją po raz pierwszy

6.FAUST-GOETHE

Jest to lektura bardzo trudna, ale wydaje mi się, że powinna być na tej liście.

7.CIERPIENIA MŁODEGO WERTERA-JOHANN WOLFGANG VON GOETHE

Zawsze słyszymy o bohaterach werterycznych występujących w innych książkach, wydaje mi się, że powinniśmy znać cały utwór, który zapoczątkował istnienie tego typu.

8.DZIADY-ADAM MICKIEWICZ

Jeśli mam być szczera, to chyba nigdy nie miałam tak dużych problemów z przeczytaniem jakiegokolwiek utworu literackiego, jakie miałam podczas czytania „Dziadów”. To dzieło odpycha mnie od siebie na wszelkie sposoby, jednakże nie jestem w stanie usunąć go z tej listy. Mimo wszystko należy zacisnąć zęby i zmusić się do jego przeczytania.

POZYTYWIZM:

KAROLINA:

• Victor Hugo „Nędznicy” (połączenie powieści obyczajowej, fragmentów eseistycznych i „umoralniających dziejów bohaterskich”; aspekt rewolucji oraz walki z systemem opresji; obraz społeczeństwa „nędzarzy” i arystokracji; wojna wolności i prawa)
• Henryk Sienkiewicz „Janko Muzykant” (nowela edukująca i zwracająca uwagę na problemy w społeczeństwie polskim; podkreślenie istoty pracy u podstaw, na podobnej zasadzie jak „Antek”)
• Fiodor Dostojewski „Bracia Karamazow” * (dzieło ikoniczne na całym świecie – uznawane za najlepszy utwór Dostojewskiego; wątek zbrodni, odkupienia, wiary, ateizmu)
• Bolesław Prus „Lalka” * (klasyka literatury; „Lalka” jest dziełem, które znają wszyscy Polacy; obraz problemów społecznych, różnic mieszczaństwa i arystokracji; walka romantyzmu i pozytywizmu za sprawą charakteru Wokulskiego)
• Charlotte Perkins Gilman „Żółta tapeta” (dzieło podkreślające istotę emancypacji kobiet; wątek szaleństwa; pragnienia wolności i bagatelizowania problemów psychicznych żon przez mężczyzn)
• Helena Mniszkówna „Trędowata” (wątki nierówności społecznych; podobnie jak w „Lalce” czy „Nad Niemnem” – romans na tle problemów narodowych oraz sprawa mezaliansu)

MARIA:

1.OJCIEC GORIOT-HONORE DE BALZAC

Jest to świetna lektura, idealnie oddająca założenia realizmu. Bardzo przyjemnie mi się ją czytało.

2.NAD NIEMNEM-ELIZA ORZESZKOWA

Postanowiłam zostawić “Nad Niemnem”, ponieważ w pewnym sensie, ujęło mnie ono za serce. Nie sądziłam, że film aż tak mi się spodoba, że sięgnę po książkę.

3.LALKA-HENRYK SIENKIEWICZ

Zostawiłam tę lekturę na liście, ponieważ pokochałam ją samą i to, jaka jest rozbudowana. Liczba detali i drobnych szczegółów, jakie ta książka zawiera, jest zachwycająca. Urzekła mnie przede wszystkim tym, że główny bohater jest rozdarty pomiędzy romantyzmem a pozytywizmem.

4.MENDEL GDAŃSKI-MARIA KONOPNICKA

Moim zdaniem jest to lektura wartościowa, idealnie przedstawiająca wciąż obecny problem, jakim jest antysemityzm.

5.FIODOR DOSTOJEWSKI-ZBRODNIA I KARA+BRACIA KARAMAZOW

“Zbrodnia i kara” jest jedną z moich ulubionych lektur klasy pierwszej. Jest to jedna z najlepiej napisanych książek relacjonowanych z perspektywy zbrodniarza. “Braci Karamazow” pożyczyłam od cioci podczas wakacji w górach dwa lata temu. Wywarła na mnie ogromne wrażenie i często do niej wracam.

MŁODA POLSKA:

KAROLINA:

• Stanisław Wyspiański „Wesele” (klasyka dramaturgii; motyw chłopomanii
  i zatracenia tradycji; wątki realistyczne i fantastyczne)
• Stanisław Przybyszewski „Dzieci szatana” (modernistyczna fascynacja okultyzmem, porzucenie organicyzmu)

KLASA III:

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE:

• KAROLINA:
  Franz Kafka „Metamorfoza” (aspekty psychologiczne i socjologiczne – które dzięki naukom Freuda zostały doceniane; szeroka gama symboliki i pole do interpretacji)
• Maria Kuncewiczowa „Cudzoziemka” (motywy przedmiotowego traktowania ludzi, niespełnienia miłosnego i zawodowego, braku miejsca na ziemi, samotności, życia przeszłością, psychiki kobiety skrzywdzonej)
• Ałbena Grabowska „Stulecie Winnych tom I” (opis losów chłopskiej rodziny
  w dwudziestoleciu międzywojennym – połączenie faktów historycznych i fikcji literackiej)

MARIA:

1.GREAT GATSBY-SCOTT F. FITGERALD

Uważam, że ta powieść to absolutny klasyk i sprzedałabym wszystko co mam, aby móc omawiać tę książkę w szkole.

2.PARAGRAF 22-Joseph Heller

Wiem, że ten utwór nie do końca pasuje do tej kategorii, ale nie byłam pewna do jakiej innej go wpisać. Jest to ciekawa powieść ukazująca absurd współczesnej wojny i pokazująca, że wiele jej aspektów nie ma najmniejszego sensu.

WSPÓŁCZESNOŚĆ:

KAROLINA:

• Anna Herbich-Zychowicz „Dziewczyny z Syberii” (przykład reportażu; motyw walki o człowieczeństwo)
• Krzysztof Kamil Baczyński „Pokolenie” [wiersz] (motyw zniszczonej psychiki ludzkiej, wchodzenia w dorosłość w trudnych okolicznościach; przykład twórczości pokolenia Kolumbów)
• Zofia Nałkowska „Medaliony” (motyw zniszczonej psychiki ludzkiej, dehumanizacji)
• Jan Paweł II „Tryptyk Rzymski” (motyw przyrody, pytania o sens życia i przemijania; wątek wiary chrześcijańskiej)
• Andrzej Bursa „Z gier i zabaw dziecięcych” [wiersz] (obraz dziecinnego rozumienia moralności)
• Gustaw Herling-Grudziński „Inny świat” (obraz walki o człowieczeństwo, beznadziei)

MARIA:

1.HARRY POTTER I KAMIEŃ FILOZOFICZNY-J.K.ROWLING

Gdy byłam młodsza, z niecierpliwością wyczekiwałam momentu omawiania pierwszej części serii na lekcjach, myśląc, że skoro mój straszy brat ją przerabiał, to u mnie będzie tak samo. Jak można się domyślić, nigdy do tego nie doszło. Zdaję sobie sprawę, że poloniści nie przepadają za tą serią, ale w tym momencie muszę odłożyć tę wiedzę na bok ze względu na moją młodszą “ja”, która miała totalną obsesję na punkcie twórczości Rowling. Ta fascynacja spowodowała, że wszystkie siedem części przeczytałam po wiele razy.

2.TAMTE DNI I TAMTE NOCE-ANDRE ACIMAN

Nie jestem pewna dlaczego, ale mimo wszystko mam słabość zarówno do tej książki, jak i do filmu i z jakiegoś powodu mam poczucie, że powinnam wpisać ją na listę.

3.PERCY JACKSON I ZŁODZIEJ PIORUNA

Pomimo że seria książek o Percym Jacksonie wydaje się nieco dziecinna, to jednak pozwala zapoznać się z wiedzą na temat mitologii greckiej. Poza tym nie byłoby to fair wobec dwunastoletniej “mnie”, która nie mogła obejść się bez tej serii i opowiadała o niej każdemu, kto chciał posłuchać, nie wpisać jej teraz do wymarzonego kanonu.

Na podsumowanie:

KAROLINA:

Osobiście nie chcę usuwać żadnych dzieł z kanonu lektur szkolnych – myślę, że wszystkie są warte przeczytania. Zamieniłabym tylko niektóre teksty na inne w celu zapoznania uczniów z innymi utworami. Lektury typu „Nad Niemnem”, „Kordian” czy „Ferdydurke” zostały już na wskroś opisane i zinterpretowane przez kolejne pokolenia młodzieży, przez co prawie niemożliwym będzie wykazanie się twórczo przy pracy
z tymi pozycjami. Uważam, że dobrym pomysłem będzie stworzenie uczniom możliwości poznania mniej znanych (niemniej jednak wartościowych) dzieł literackich, często pomijanych przez system szkolnictwa  i niepodwajanie przy tym ilości materiału. Wiele utworów – które nie zostały przeze mnie wymienione, a znajdują się w spisie lektur – może zniechęcić uczniów do czytania i własnego pogłębiania tematu, przez niedanie im szansy na samodzielne zrozumienie, a także schematy interpretacji utarte przez streszczenia i analizy dostępne online. Teksty mniej znane, takie jak „Bracia Karamazow”, „Trędowata”, „Dziewczyny z Syberii” czy „Metamorfoza”, zmuszają uczniów do wnikliwego przeczytania dzieł, ponieważ młodzi ludzie przy ich opracowywaniu zwyczajnie nie mogą bazować na cudzych rozprawkach i komentarzach. Nie mogę także pominąć aspektu osobistego – do wielu z tych utworów mam po prostu ogromny sentyment.

Mimo wszystko, kanon lektur jest bardzo dobrze opracowany, przez co wielkim wyzwaniem było znalezienie książek (bądź dramatów, wierszy), które idealnie wpasowałyby się w konteksty epok literackich. Znienawidzone przez znaczną część uczniów teksty Mickiewicza czy Goethego są prawie niezastąpionymi przykładami mentalności danych czasów i wykreślenie ich z kanonu mija się z celem – młodzież poznaje te ikoniczne teksty, by nie być wyłączonym z życia kulturalnego społeczeństwa i by jak najłatwiej przyswoić wiedzę na temat historii literatury.

MARIA:

Powodem usunięcia niektórych lektur ze spisu była moja niechęć do nich. Są to głównie utwory, z którymi miałam jakiś problem, czytało mi się je nieco trudniej lub po prostu uznałam je za nieco nudne. Na początku nie chciałam wyrzucać tak wielu dzieł, jednak im dłużej nad tym myślałam, tym bardziej chciałam  się ich pozbyć. W niektórych przypadkach za moją decyzją kryły się odczucia i wspomnienia związane z momentami mojego życia, w których je czytałam. To właśnie jeden z powodów, dla którego na liście nie widnieją takie tytuły jak “Pan Tadeusz”, “Kordian” czy “Szkice węglem”.